W dniu 12 marca br. Prezydium Polskiej Komisji Akredytacyjnej przyjęło Uchwałę Nr 129/2015 w sprawie Raportu nr 1/2015 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Problematyka odbiurokratyzowania systemu kształcenia, w tym KRK, z uwzględnieniem treści regulacji i stosowanych praktyk”. Poniżej prezentujemy fragment stanowiska Komisji. Całą jego treść można pobrać tutaj.
[blockquote author=”Stanowisko w sprawie Raportu Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego” link=”https://pka.edu.pl/wp-content/uploads/2015/04/129-skan-uchwały-Prezydium-PKA-ze-Stanowiskiem-2.pdf” link_title=”” target=”_blank”]Lektura Raportu, który miał lub powinien – jak należy sądzić – stanowić materiał dogłębnie wskazujący źródła i analizujący przyczyny zbiurokratyzowania systemu kształcenia, prowadzi właściwe do jednego wniosku, iż dla Autorów Raportu głównym źródłem tego zjawiska jest PKA. Wprawdzie wskazują, że nowelizacja przepisów prawa w kontekście wymagań dotyczących działania PKA powoduje „Wzmocnienie tendencji biurokratyzujących”, ale jednocześnie oceniają, że zestaw wymagań w stosunku do rzeczywistości akademickiej jest przez przepisy prawa nieźle określony, a jak wynika z części Raportu poświęconej prawu o szkolnictwie wyższym, czynnikiem wiodącym do biurokracji jest jedynie fakt, że przepisy prawa są „bardzo słabo czytelne”, co zmusza uczelnie do produkcji dokumentów „na wszelki wypadek”. Być może tak łagodna ocena znowelizowanego prawa wynika z faktu, że pierwszą dużą zmianę ustawy dokonywało w 2011 r. gremium nadzorowane przez jednego z twórców Raportu. PKA odnosi się do tego zagadnienia bardziej krytycznie. Przewidując skutki, jakie mogą spowodować wprowadzane zmiany, w różnych fazach tworzenia prawa regulującego funkcjonowanie sfery szkolnictwa wyższego (tworzenie założeń reformy tego prawa, nowelizacje ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w latach 2011 i 2014) zgłaszała konstruktywne uwagi mające ograniczyć stopień szczegółowości proponowanych przepisów, tak dotyczących warunków kształcenia, jak i kryteriów ocen, a także, aby wykorzystując własne wieloletnie doświadczenia, zracjonalizować podejście prawodawcy do systemu kształcenia. Niestety bardzo wielu z tych propozycji nie uwzględniono.
Autorzy omawianego opracowania słusznie zauważają, iż PKA – zgodnie z ustawowo określonymi obowiązkami, musi dokonywać oceny spełniania warunków prowadzenia kształcenia ustalonych w przepisach prawa oraz jakości tego kształcenia, z uwzględnieniem podstawowych kryteriów określonych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Zatem im bardziej szczegółowo minister dookreśla te kwestie, tym bardziej uszczegółowiony być musi zakres oceny PKA, bowiem oceny te muszą odnosić się także do spełnienie wymagań przepisów prawa. (…) Jednak nie upatrują w tym istotnej przyczyny zwiększenia liczby dokumentów, którymi w ocenie uczelni należy udowadniać spełnianie prawnych wymogów określonych w ustawie i rozporządzeniach. Nie sugerują także twórcom prawa rozważenia wycofania się z tak szczegółowych uregulowań dotyczących warunków kształcenia na studiach wyższych oraz podstawowych kryteriów ocen dokonywanych przez PKA, mimo iż w opiniach na temat projektowanych zmian przepisów prawa o szkolnictwie wyższym Rada Główna, podobnie jak KRASP, wskazywała na taką potrzebę.
Z pewnością szlachetny cel przyświecał gremium, które pochyliło się nad zjawiskiem biurokracji, doskwierającym dziś wielu instytucjom szkolnictwa wyższego, rozwijającym się w tym środowisku w związku z umasowieniem kształcenia na poziomie studiów wyższych i jego komercjalizacją, ale pytanie czy uświęca on zastosowane środki i czy sposób jego realizacji rzeczywiście będzie dobrze służył szkolnictwu wyższemu, pozostaje otwarte.
Na zakończenie należy odnieść się także do uwagi Autorów Raportu, z której wynika, że nie komentowali aktualnych kryteriów ocen programowej i instytucjonalnej, bowiem nie zostały dotychczas opublikowane. Otóż statut PKA, w którym są określone, nie mógł być podany do publicznej wiadomości w terminie gdy opracowywano Raport, bowiem trwa wprowadzona w 2014 r. art. 53 ust. 1a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym kolejna biurokratyczna procedura, która określa tryb jego wejścia w życie. Jednak projekt nowych kryteriów ocen jest znany Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, bowiem były one przez to gremium opiniowane – zgłoszono 14 uwag, głównie natury redakcyjnej, sugerujących w części z nich nadanie przepisom brzmienia bardziej zbliżonego do brzmienia regulacji zawartych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i wydanych na jej podstawie rozporządzeniach. [/blockquote]